Vào thập niên 90 của thế kỷ XX, nhằm đáp ứng nhu cầu về giáo viên kỹ thuật và công nghệ tại các trường phổ thông cũng như giảng viên, giáo viên tại các trường cao đẳng và trung cấp nghề, Bộ GD&ĐT quyết định đã thành lập các đơn vị đào tạo đội ngũ giáo viên, giảng viên sư phạm kỹ thuật. Là đại học kỹ thuật công nghệ hàng đầu trong cả nước, với hơn 40 năm đào tạo đội ngũ kỹ sư trình độ cao cho xã hội, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã được chọn là 1 trong 5 cơ sở giáo dục đại học để thực hiện nhiệm vụ này.
3 dấu mốc đáng nhớ
Đầu năm 1997, Ban Sư phạm Kỹ thuật đã được thành lập do Hiệu trưởng Hoàng Văn Phong (sau này là Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ KH&CN) ký quyết định thành lập và trực tiếp chỉ đạo. Nhiệm vụ của Ban Sư phạm Kỹ thuật là nghiên cứu các tiền đề chuẩn bị cho việc thành lập Khoa Sư phạm Kỹ thuật.
Ngày 2/8/1997, Khoa Sư phạm Kỹ thuật – Trường Đại học Bách khoa Hà Nội chính thức được thành lập. Những ngày đầu, Khoa chia làm hai bộ môn bao gồm Khoa học& Công Nghệ Giáo dục và Sư phạm các ngành Kỹ thuật, được xây dựng và dẫn dắt bởi một đội ngũ cán bộ giỏi năng lực chuyên môn, giàu kinh nghiệm sư phạm như PGS. Nguyễn Hoa Toàn, PGS. Nguyễn Trọng Bình, PGS. Lương Duyên Bình, GS.TSKH, NGND Nguyễn Xuân Lạc…
Ngày 21/11/2012, Khoa Sư phạm kỹ thuật được nâng cấp thành Viện Sư phạm kỹ thuật, có nhiệm vụ đào tạo giáo viên Sư phạm kỹ thuật có trình độ đại học và sau đại học cho hệ thống các trường trong lĩnh vực giáo dục kỹ thuật và dạy nghề, các trường Sư phạm kỹ thuật, các khoa Sư phạm kỹ thuật của các trường đại học, các trung tâm hướng nghiệp của tỉnh, thành phố.
Bên cạnh nhiệm vụ đào tạo, Viện còn có nhiệm vụ nghiên cứu về khoa học giáo dục kỹ thuật như: Phương pháp giảng dạy các môn kỹ thuật, ứng dụng tin học trong dạy học các môn sư phạm kỹ thuật, ứng dụng E-learning trong giảng dạy các môn kỹ thuật, thiết kế sách điện tử cho các môn sư phạm kỹ thuật, kiểm định chất lượng các trường thuộc khối GDKT&NN, đánh giá-kiểm tra trong các môn sư phạm kỹ thuật…
Góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của đất nước
Một phần tư thế kỷ trôi qua, với đội ngũ giảng viên không lớn (dao động từ 15-20 cán bộ qua các năm) nhưng Viện Sư phạm Kỹ thuật đã đào tạo được gần 1000 cử nhân Sư phạm kỹ thuật (chuyên ngành cơ khí, điện, điện tử và công nghệ thông tin), gần 600 thạc sĩ, và 12 tiến sĩ ngành Phương pháp và Lý luận dạy học với các định hướng chuyên sâu về sư phạm kỹ thuật cơ khí, sư phạm kỹ thuật điện, sư phạm kỹ thuật điện tử, và sư phạm kỹ thuật công nghệ thông tin.
Nhiều sinh viên, học viên, nghiên cứu sinh tốt nghiệp tại Viện Sư phạm Kỹ thuật đã và đang đảm nhiệm các vị trí công việc như: Giáo viên, giảng viên công tác tại các trường phổ thông, trường trung cấp, cao đẳng; các cán bộ quản lý trong các cơ quan quản lý Nhà nước về giáo dục và giáo dục nghề nghiệp; chủ các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực giáo dục dựa trên công nghệ; các kỹ sư, kỹ thuật viên trong các doanh nghiệp công nghệ, và đội ngũ nhà khoa học, nghiên cứu viên tại các cơ sở nghiên cứu…
Bên cạnh đó, cán bộ, giảng viên của Viện cũng đã thực hiện công trình nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học giáo dục, đặc biệt là giáo dục kỹ thuật và xuất bản nhiều giáo trình, sách chuyên khảo, sách tham khảo; tham gia viết sách giáo khoa phổ thông…
Chỉ tính từ năm 2016 đến nay, các giảng viên của Viện đã thực hiện hơn 20 đề tài nghiên cứu các cấp, công bố được gần 230 bài báo trên các tạp chí khoa học, hội nghị khoa học quốc tế trong và ngoài nước, trong đó hơn 10% là các bài báo thuộc danh mục ISI, Scopus, SCIE; chủ biên hoặc tham gia xuất bản gần 10 đầu sách…
Không chỉ có vậy, các thầy, cô Sư phạm Kỹ thuật Trường ĐH Bách khoa Hà Nội còn trực tiếp bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho nhiều thế hệ giảng viên của Trường và các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp trên cả nước (28 lớp với hơn 1.000 lượt học viên); tham gia bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp cho giảng viên các trường đại học (1.511 lượt học viên) góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của đất nước.
Tiên phong mở ngành công nghệ giáo dục
Năm 2019, đón đầu sự phát triển vượt bậc của công nghệ, đặc biệt là ứng dụng công nghệ số trong giáo dục, Viện Sư phạm kỹ thuật đã tiên phong mở ngành công nghệ giáo dục (Educational Technology – EdTech), là ngành học ứng dụng công nghệ để giải quyết các khó khăn của người dạy, người học và cơ sở giáo dục trong quá trình dạy, học và quản lý nhà trường.
CSV khóa 2005 – 2009, Cựu học viên Cao học khóa 2009 – 2012 Nguyễn Văn Huy – Trường Cao đẳng Công nghiệp Dệt may Hà Nội – nhớ lại: Hồi đi học, chúng tôi được học các môn học có tính xã hội rất đặc thù và khác biệt so với phần lớn sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội có thiên hướng tự nhiên như các môn Xã hội học, Tâm lý học, Giáo dục học, Công nghệ dạy học, … Những môn học này giúp chúng tôi trải nghiệm những cảm xúc rất đặc biệt, bồi dưỡng chuyên môn để chúng tôi phát triển nghề nghiệp trong tương lai.
Hiện nay, Viện đang đào tạo hơn gần 300 sinh viên ngành công nghệ giáo dục. Khoá sinh viên đầu tiên của ngành học này sẽ tốt nghiệp vào năm 2023.
Ghi nhận những thành tựu đó, Viện Sư phạm Kỹ thuật đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo trao tặng Cờ thi đua và nhiều Bằng khen qua các năm học.
Trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo, với bối cảnh xã hội có nhiều thay đổi, sự phát triển không ngừng của công nghệ, của khoa học giáo dục, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội đang thực hiện Chiến lược phát triển Trường giai đoạn 2017 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó trọng tâm là:
Đẩy mạnh tự chủ đại học cùng với việc đổi mới mô hình tổ chức hoạt động của Trường, Viện Sư phạm Kỹ thuật tập trung đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học theo hướng ứng dụng công nghệ trong giáo dục và tính liên ngành trong khoa học giáo dục;
Chủ động và tích cực tham gia vào hoạt động chuyển đổi số của Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, đặc biệt trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy; tham gia tích cực hơn nữa vào công tác bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ nhân lực cho các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp và các tổ chức, doanh nghiệp.
“Những kết quả đáng tự hào Viện Sư phạm Kỹ thuật đạt được trong 25 năm qua chính là nhờ những nỗ lực, công sức của các thế hệ cán bộ, giảng viên của Viện qua các thời kỳ; việc tạo điều kiện của Đảng uỷ – Ban Giám hiệu Trường ĐH Bách khoa Hà Nội; sự hỗ trợ và đồng hành của các doanh nghiệp, tổ chức và các trường đại học đối tác; và những thành công của các thế hệ cựu sinh viên, học viên và nghiên cứu sinh của Viện trong quá trình học tập tại Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cũng như sự nghiệp cá nhân và đóng góp cho sự phát triển của xã hội.” – PGS. Lê Hiếu Học – Viện trưởng Viện Sư phạm Kỹ thuật, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội.
